[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Alfred Wegener – (ur. 1880 w Berlinie, zm. 1930 na Grenlandii), niemiecki geofizyk, klimatolog, znany dzięki teorii wędrówek kontynentów, nazwanej Teorią Wegenera, sformułowanej w 1929 roku. Przed I wojną światową opublikował pracę o wędrówce kontynentów na podstawie analizy linii brzegowej kontynentów położonych po obu stronach Atlantyku. Wegener badał cyrkulacje powietrza na Grenlandii, gdzie zginął podczas zamieci śnieżnej.

Teoria Wegenera:

Wegener wysunął hipotezę, według której obecne kontynenty powstały około 200 milionów lat temu w wyniku rozpadu jednego superkontynentu. W 1912 przedstawił publicznie swoją teorię dryftu kontynentalnego, która głosi, że kontynenty przesuwają się, a w wyniku ich kolizji powstają wypiętrzenia w postaci łańcuchów górskich. Teoria ta zakładała, że dawniej istniał jeden ląd nazwany Pangeą „Wszechziemią” oblany wodami praoceanu. Według Wegenera w karbonie kontynent ten zaczął się rozpadać, a powstałe mniejsze kontynenty zaczęły się od siebie odsuwać. Przyczyną rozpadu było działanie siły odśrodkowej spowodowanej przez ruch wirowy Ziemi oraz wzajemnego oddziaływania grawitacyjnego między Słońcem, Księżycem i Ziemią. Dlatego ląd rozpadł się na dwa kontynenty:

·         Laurazję – ląd północny

·         Gondwanę – ląd południowy

Pomiędzy lądami istniał wówczas Ocean Tetydy.

Argumenty za:

Wegener  znalazł dowody poprzez porównanie budowy geologicznej kontynentów po obu stronach południowego Atlantyku. Okazało się, że w Afryce i Ameryce Południowej występują nie tylko pokrewne skały ale i podobne struktury geologiczne oraz złoża diamentów o identycznej formie zalegania (występowania).Prawdziwości tej teorii dowodziły również skamieniałości i obecnie żyjące rośliny. Wegener zwrócił uwagę także na  kształty kontynentów po obu stronach Atlantyku.

Teoria ta miała tylu zwolenników ilu przeciwników.

Argumenty przeciw:

Przeciwnicy zarzucali Wegenerowi  przede wszystkim to, że przedstawiany przez niego mechanizm nie jest w stanie rozerwać kontynentów. Szczególnej krytyce poddano fakt, że Wegener nie zaproponował żadnego mechanizmu, wyjaśniającego ruch kontynentów.

Dopiero w połowie XX wieku, kiedy odkryto zjawisko spreadingu dna oceanicznego, przywołano zapomnianą już teorię Wegenera. Dalsze odkrycia przyczyniły się do rozwinięcia nowej teorii tektoniki płyt. Obecnie jest ona uznawana przez większość naukowców za teorię najlepiej wyjaśniającą budowę geologiczną Ziemi.

Terminologia:

Superkontynent – wielka masa lądu, w skład której wchodził więcej niż jeden współczesny kontynent (płyta kontynentalna. Zazwyczaj używa się ją w odniesieniu do dawnych okresów geologicznych, kiedy to współczesne kontynenty tworzyły całość.

Pangea – superkontynent istniejący na Ziemi w okresie pomiędzy 300 a 180 milionów lat temu. Słowo "Pangea" pochodzi z greki i w wolnym tłumaczeniu znaczy "Wszechziemia".

Skamieniałości – zachowane w skałach szczątki organizmów a także ślady ich aktywności życiowej.

Laurazja – prehistoryczny północny superkontynent wchodzący w skład Pangei, powstały w późnym karbonie.  Dzisiejsza Ameryka Północna, Eurazja, Grenlandia.

Gondwana - południowy superkontynent, istniejący w paleozoiku i na początku mezozoiku oraz ponownie pod koniec mezozoiku i na początku kenozoiku. Jego nazwa pochodzi od północnego regionu Indii. Dzisiejsza Afryka,  Ameryka Południowa, Australia, Antarktyda, Indie.

Klimatolog – osoba zajmująca się badaniem występujących na Ziemi klimatów, warunków atmosferycznych. Interpretuje dane meteorologiczne uzyskane dzięki stacjom naziemnym, powietrznym, satelitom, radarom.

Cyrkulacja – nieustanne krążenie mas powietrzna nad Ziemią.

Dryf kontynentów - wędrówka kontynentów, ruch kontynentów, powodujący zmianę ich położenia względem siebie nawzajem oraz względem biegunów geograficznych i magnetycznych Ziemi.

Spreading - to proces rozrastania się dna oceanicznego w rejonie grzbietu śródoceanicznego.

Dno oceaniczne - część skorupy ziemskiej pokryta wodami mórz i oceanów. Dno oceaniczne obejmuje szelfy, głębie i rowy oceaniczne, a także grzbiety śródoceaniczne, góry podwodne oraz złożone na nich osady.