[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Aby rozpocząć lekturę,
kliknij na taki przycisk ,
który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.
Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym
LITERATURA.NET.PL
kliknij na logo poniżej.
ALOJZY FELIŃSKI
BARBARA
RADZIWIŁŁÓWNA
TRAGEDIA W PIĘCIU AKTACH
2
Tower Press 2000
Copyright by Tower Press, Gdańsk 2000
3
OSOBY
ZYGMUNT AUGUST
1
, król polski.
BARBARA
2
, jego żona, córka Jerzego Radziwiłła, hetmana w. ks lit.
BONA
3
, jego matka, z domu Sforzów, książąt mediolańskich.
IZABELLA
4
, jego siostra, wdowa po królu węgierskim, Janie Zapolyi.
TARNOWSKI JAN
5
, hetman w. koronny.
KMITA PIOTR
6
, marszałek w. koronny, wojewoda i starosta krakowski.
BORATYŃSKI
7
, marszałek sejmowy.
POSEŁ pierwszy sejmowy.
POSEŁ drugi sejmowy.
DOWÓDCA straży zamkowej.
Asystencja królewska, senatorowie, wodzowie, posłowie, straż
tronowa.
Scena w Krakowie
8
, w zamku królewskim.
1
Zygmunt August, ostatni z Jagiellonów, syn Zygmunta Starego i Bony Sforzy, ur. w r. 1520,
wstąpił na tron w r. 1548, zmarł w r. 1572.
2
Barbara, córka hetmana litewskiego Jerzego Radziwiłła (zm. w r. 1541), wyszła za wojewodę
trockiego Gasztołda, w 20 roku życia owdowiała, w r. 1547 została żoną
Zygmunta Augusta; koronowana 7grudnia 1550 roku, zmarła 8 maja 1551 r.
3
Bona Sforza, druga żona Zygmunta I, księżniczka mediolańska, poślubiona Zygmuntowi I w
r. 1517. W r. 1556 wskutek nieporozumień z synem opuściła Polskę, wywożąc z sobą olbrzy-
mie skarby, i osiadła we Włoszech w swym księstwie dziedzicznym Bari, gdzie w rok niespełna
umarła, otruta przez swego lekarza nadwornego.
4
Izabella, ur. w r. 1519, poślubiła w r. 1538 Jana Zapolyę, księcia siedmiogrodzkiego i króla
węgierskiego. Owdowiawszy w r. 1540, musiała toczyć uporczywe walki z Ferdynandem
Habsburgiem o tron węgierski dla swego syna, Jana Zygmunta. W r. 1552 wyparta z Węgier
przyjechała do Polski już po śmierci Barbary. W r. 1558 odzyskała tron węgierski dla swego
syna.
5
Jan Tarnowski, kasztelan krakowski, hetman wielki koronny, znakomity mąż stanu, mężny
wódz, walczył zwycięsko z Moskwą, pobił Wołochów pod Obertynem w 1531 r.
6
Piotr Kmita, dumny magnat i warchoł. Jako marszałek wielki koronny piastował najwyższą
władzę policyjną oraz sądowniczą w miejscu pobytu króla; jako wojewoda stał na czele pospo-
litego ruszenia szlachty w swym województwie; w końcu jako starosta (grodowy) sądził sprawy
kryminalne szlachty i czuwał nad całością dochodów królewskich.
7
Piotr Boratyński, starosta samborski i burgrabia krakowski, poseł ruski na sejm w 1548 r.,
występował przeciw Barbarze; marszałkiem Sejmu nie był.
8
Scena w Krakowie. Określenie historycznie nieścisłe, albowiem oba sejmy, w 1548 i 1550 r.,
na których rozstrzygała się sprawa Barbary, odbyły się w Piotrkowie. Wówczas nie było tam
ani Barbary, ani Bony, ani Izabelli. Sprowadził je autor na jedno miejsce w myśl znanego po-
stulatu francuskiej tragedii klasycznej, która, opierając się na prawidłach Arystotelesa, nie do-
puszczała zmiany miejsca w obrębie jednej akcji, zamkniętej nadto w ograniczone ramy 24 go-
dzin trwania.
4
AKT I
SCENA I
IZABELLA, BORATYŃSKI
BORATYŃSKI
Szanowna Izabello, trapiącemi wieści
Nie radbym sercu twemu przyczyniać boleści,
Ale hołd czystej prawdy winny moje usta
Przyjaciółce Barbary i siostrze Augusta.
Na cóż bym cię pochlebną miał uwodzić mową?
Radziwiłłówna polską nie będzie królową
Sam odgłos, że w swych murach dziś ją ujrzy Kraków,
Czułych na sławę Króla oburza Polaków,
Stygnie Sejmu gorliwość, a niechętnych gwary
Napełniają stolicę imieniem Barbary.
Wieści z wieści się rodzą, trwoga trwogę zdraża,
Bliską i straszną burzą wszystko nam zagraża.
9
IZABELLA
Noweż jeszcze nieszczęścia Niebo na mnie zsyła?
Niewinnaż by tę burzę na siebie wzruszyła?
Tyż byś jej nie odwrócił, albo nie uśmierzył?
Nie, nie: skoro Sejm tobie ster obrad powierzył,
O przeznaczeniach naszych jeszcze dobrze tuszę,
Któż lepiej zna ode mnie twoją polską duszę,
10
Twoje wysokie cnoty i męstwo niezłomne?
Niedawne są i zawsze będą mi przytomne
11
Te czasy, kiedyś tocząc za mnie boje krwawe,
Ocalił syna matce, a Jagiełłom sławę.
Dopókim panowała wśrzód
12
szczęścia i chwały,
9
wariant:
Znika ufność, wrą gniewy i czoła chmurzą,
Wszystko nam grozi bliską i straszliwą burzą.
10
wariant:
O Polski przeznaczeniach jeszcze dobrze tuszę,
Bo któż lepiej ode mnie zna twą wielką duszę.
11
war.: Świeże są mej pamięci i zawsze przytomne.
12
wśrzód – staropolskie; później: wśród.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]