[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Aleksandra Klose

Czytanie - nowy język dziecka.
Cele i założenia programu LUBIĘ CZYTAĆ

[Nauka czytania] daje możliwość podarowania dziecku Języka, w którym zaklęta jest cała wiedza o świecie. [prof. Jadwiga Cieszyńska]


    Współczesne warunki, w jakich żyje i działa człowiek, cechują się przemianami w wielu dziedzinach życia i pracy. Wynikają one nie tylko z gwałtownego w ostatnich latach rozwoju nauki i rozprzestrzeniania się jej osiągnięć, ale także z rozwoju środków masowego przekazu, środków komunikacji, ze zmiany sposobu pracy i kontaktów międzyludzkich.

    Przedszkole jako instytucja przygotowująca dziecko do uczestnictwa w życiu, nie może zatem koncentrować się tylko na wzbogacaniu i porządkowaniu jego wiedzy, ani na kształtowaniu systemu dobrze wyćwiczonych sprawności. Musi ono kształtować przede wszystkim taką umiejętność, która mogłaby stanowić „narzędzie” poznawania i zdobywania wiedzy tj. umiejętność czytania. Dziecko jest nieustannie „narażone” na oddziaływanie przede wszystkim rozmaitych środków masowego przekazu, tych, które przemawiają poprzez obraz i dźwięk, i tych przemawiających przez druk. Aczkolwiek prognozy futurologów mówią o wzrastającej roli obrazu i zmierzchu „ery druku”, wydaje się, iż jeszcze przez długie lata najważniejszym źródłem wiedzy o świecie i rządzących nim prawidłowościach, będzie dla dziecka właśnie „słowo drukowane”, a więc książki, czasopisma, mapy, informatory, Internet itp. Stąd też kształtowanie u dziecka umiejętności czytania jest jednym z ważniejszych celów na pierwszym etapie jego edukacji.

    Czytanie jest umiejętnością, która okazuje się niezbędna do dalszego uczenia się. Nie ulega wątpliwości, że od poziomu funkcjonowania tej umiejętności zależą postępy ucznia w nauce. Pełna i prawidłowo opanowana umiejętność czytania uwalnia dziecko w dużym stopniu od pomocy osób dorosłych, pozwala mu na samodzielne zgłębianie różnych dziedzin wiedzy, na wyszukiwanie potrzebnych informacji, czy na komunikowanie się z innymi ludźmi. Zatem opanowanie umiejętności czytania stanowi niezwykle istotny krok w procesie rozwoju dziecka. Czytanie jest umiejętnością złożoną. Proces ten polega na jednoczesnym kształtowaniu szeregu umiejętności: rozpoznawanie znaków, kojarzenie ich z sobą, rozumienie prostych i złożonych sekwencji znaków, a także wielu właściwości psychicznych dziecka, zarówno intelektualnych, jak i emocjonalno-motywacyjnych. Wymaga, więc także posiadania przez dziecko odpowiednio bogatego słownictwa oraz umiejętności operatywnego posługiwania się nim.

    Zróżnicowanie umiejętności czytania między uczniami okazuje się daleko większe, niż wyrażają to oceny. Jak wskazują wyniki wielu badań, zróżnicowanie umiejętności Czytania jest u uczniów bardzo znaczne i wynosi niekiedy więcej niż sześć klas. Niepokojące są stwierdzenia, że ok. 1/3 uczniów czyta na poziomie niższym od odpowiadającego normom, choć są również tacy, którzy znacznie pod tym względem przewyższają rówieśników uzyskujących średnie rezultaty. Dlatego tak ważnym jest dobór metody nauki czytania, która przynosi najlepsze efekty.

    Metoda czytania prof. Jadwigi Cieszyńskiej jest metodą syntetyczną, sylabową z elementami czytania globalnego. Jej efektywność sprawdziłyśmy w pracy indywidualnej z dziećmi, a także z grupą terapeutyczną. Jej największym atutem jest to, że dzieci uczone tą metodą nie tylko potrafią czytać ze zrozumieniem, ale kochają czytanie.

    Profesor Cieszyńska jest psychologiem i surdologopedą. Od wielu lat pracuje z dziećmi w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym nad opanowaniem trudnej nauki czytania.

    Nauka czytania metodą, którą opracowała oparta jest na sylabie. Sylaba jest podstawową jednostką w procesie percepcji słuchowej. Dziecko nie słyszy głosek w izolacji, więc nieuzasadnione byłoby czytanie dźwięków, których w rzeczywistości nie odbiera drogą słuchową. Sylaby, które dziecko poznaje pełnią funkcję wzorca służącego do odczytywania nowych wyrazów. Pierwszeństwo odczytywania sylab w różnych konfiguracjach jest tezą podstawową wybranej przez nas metody.

    W metodzie tej ćwiczenia ogólnorozwojowe są stałym elementem. Przygotowują dziecko do nauki czytania i pisania. Gotowość do nauki czytania i pisania nie jest stanem, na który wystarczy czekać, ale trzeba go wykształcić przez stworzenie dziecku warunków stymulujących jego rozwój. Sprawność zmysłu wzroku, słuchu podczas nauki czytania odgrywa podstawową rolę.

    Metoda opiera się na procedurze powtarzania (dziecko powtarza za nauczycielem samogłoski, sylaby, wyrazy), rozumienia (nauczyciel pyta, a dziecko pokazuje samogłoski, sylaby, wyrazy) i nazywania (samodzielne, głośne czytanie).

    Nie można określić ilości powtórzeń niezbędnych do opanowania umiejętności rozpoznawania samogłosek, czy sylab z kolejnymi spółgłoskami. Zależy ona od wielu czynników. Strategia postępowania jest zawsze taka sama, przejście do wyższego poziomu jest uwarunkowane opanowaniem etapu niższego.

    Kolejność pojawiania się fonemów w rozwoju mowy odzwierciedla rosnącą trudność w słuchowym rozróżnianiu poszczególnych głosek, dlatego autorka metody przyjęła za Jakobsonem porządek poznawania przez dziecko głosek.

    Do nauki czytania z dziećmi w wieku przedszkolnym wykorzystamy alfabet drukowany. Najczęściej po poznaniu wielkich liter, jak pisze Pani Profesor, dziecko spontanicznie odczytuje również małe litery.

    Stosując metodę będziemy przechodzić wraz z dziećmi zaproponowane przez J. Cieszyńską kolejne etapy:

·  Etap I - OD SAMOGŁOSEK PRYMARNYCH DO SYLABY OTWARTEJ

·  Etap II - OD SYLABY OTWARTEJ DO PIERWSZYCH WYRAZÓW

·  Etap III - CZYTANIE SYLAB ZAMKNIĘTYCH

·  Etap IV - CZYTANIE NOWYCH SYLAB OTWARTYCH I ZAMKNIĘTYCH

·  Etap V - SAMODZIELNE CZYTANIE TEKSTÓW

    Kierując się posiadaną wiedzą został stworzony we współautorstwie Ł. Skrzypiec i A. Klose program autorski do nauki czytania. Zgodnie z tytułem programu „LUBIĘ CZYTAĆ” będziemy dążyć nie tylko do opanowania przez dzieci czytania, ale także do polubienia tej niezwykle ważnej umiejętności.


CELE PROGRAMU

1) Efektywna nauka czytania: samogłosek, sylab otwartych, zestawów samogłoska i sylaba otwarta, sylab zamkniętych, wyrazów, pseudowyrazów , zdań, krótkich tekstów.

2) Stymulacja rozwoju w zakresie: percepcji wzrokowej, słuchowej , motoryki, myślenia i pamięci. Stymulowanie i motywowanie czytelniczej aktywności dziecka.


METODY I FORMY REALIZACJI PROGRAMU

    Kluczem do osiągnięcia sukcesów dydaktycznych i wychowawczych jest właściwy dobór metod. Przekonane skutecznością nauki czytania metodą syntetyczno-sylabową, chcemy nauczyć dzieci czytać metodą prof. J. Cieszyńskiej, wykorzystując także metody aktywizujące, problemowe oraz metodę P. Dennisona.

    W pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym nie należy zapomnieć, iż dominującą, charakterystyczną dla tegoż wieku formą aktywności jest zabawa. Zabawa powinna dominować również w sytuacjach nauki czytania. Wskazane jest stosowanie następujących form pracy z dziećmi:

·  zabawy odtwórcze,

·  zabawy ruchowe,

·  zabawy manipulacyjne,

·  zabawy słuchowe,

·  zabawy tematyczne,

·  gry typu puzzle i domino obrazkowe, itp.


WARUNKI WDROŻENIA

    Na warunki wdrożenia programu „Lubię czytać” składają się głównie: środki dydaktyczne oraz wiedza i umiejętności nauczycieli. Do realizacji programu odpowiednia jest każda sala przedszkolna. Gdzie można zorganizować kąciki - miejsca do zabaw manipulacyjnych, zabaw tematycznych, zabaw czytelniczych - zależnych od działań dzieci i inwencji nauczyciela. Pomocne w realizacji programu jest posiadanie przez placówkę serii książek J. Cieszyńskiej „Kocham czytać”.

    Realizacja programu rozpocznie się od obserwacji rozwoju sfer percepcyjno-motorycznych dzieci. Będzie ona systematycznie prowadzona przez cały okres realizacji programu. Jej wyniki będą wpływały na dobór i ilość ćwiczeń z zakresu poszczególnych sfer w zajęciach z całą grupą jak i w zajęciach indywidualnych.

    Program „Lubię czytać” wdrażany będzie przez cały rok szkolny, w grupie dzieci 6-cio letnich. Pozwoli on, naszym wychowankom na opanowanie techniki czytania jak i wyrabianie motywacji i chęci do czytania. Co z kolei zapewni lepszy start w edukacji szkolnej.

    Wdrożenie programu nie wymaga angażowania dodatkowych nakładów finansowych, jednak pomocna w jego realizacji będzie współpraca z rodzicami. Warunkiem koniecznym będzie zaznajomienie rodziców z założeniami metody czytania J. Cieszyńskiej oraz kolejnymi etapami pracy z dziećmi. Rodziców będziemy chciały zachęcić do wspólnego i aktywnego czytania z dzieckiem książeczek z serii „Kocham czytać” J. Cieszyńskiej i różnorodnych zabaw stymulujących rozwój dziecka.

    Od nauczycieli zaś oczekiwana jest znajomość poruszanych w programie zagadnień oraz systematyczne dokształcanie się i doskonalenie swojego warsztatu pracy na różnorodnych kursach, konferencjach i warsztatach.


KONTROLA I EWALUACJA

    Kontrola programu będzie polegała na systematycznej obserwacji dzieci pod kątem rozwoju poszczególnych sfer (tj. motoryki, percepcji wzrokowej, słuchowej) oraz postępów w nabywaniu umiejętności czytania. Wyniki obserwacji będą systematycznie odnotowywane w kartach obserwacji.

    Na koniec realizacji programu zostanie przeprowadzone badanie umiejętności czytania zaproponowane przez Jadwigę Cieszyńską w książce pt. „Nauka czytania krok po kroku” dostosowane do zrealizowanego materiału.


BIBLIOGRAFIA

·  Bogdanowicz M., „Metoda dobrego startu w pracy z dzieckiem w wieku od 5 do 10 lat”, Warszawa 1989

·  Bogdanowicz M., „Integracja percepcyjno - motoryczna. Terapia - diagnoza - terapia”, Warszawa 2000

·  Bogdanowicz M., „Ryzyko dysleksji”, Gdańsk 2002

·  Brzezińska A., „Czytanie i pisanie - nowy język dziecka”, Warszawa 1987

·  Cieszyńska J., „Nauka czytania krok po kroku”, Kraków 2001

·  Cieszyńska J., seria logopedyczna „Kocham czytać”, Kraków 2005

·  Demel G., „Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola”, Warszawa 1978

·  Doman G., Doman J., „Jak nauczyć małe dziecko czytać” | książkę można kupić

·  Freeman F. S., „Różnice indywidualne w zdolnościach umysłowych i ich implikacje pedagogiczne”, Warszawa 1971

·  Grabałowska K.; Jastrząb J.; Mickiewiczowi J.; Wojak M., „Ćwiczenia w czytaniu i pisaniu”, Toruń 1995

·  Kaja B, „Zarys terapii dziecka”, Bydgoszcz 2001

·  Kamieńska K., „Nauka czytania dzieci w wieku przedszkolnym”, Warszawa 2003

·  Majchrzak I., „Wprowadzenie dziecka w świat pisma”

·  Rrocławski B. „Nauka czytania i pisania”, Gdańsk 1993

·  Sawa B., „Jeżeli dziecko źle czyta i pisze”, Warszawa 1997

·  Wójtowiczowa J., „O wychowaniu językowym”, Warszawa 1997

·  Zakrzewska B., „I Ty będziesz dobrze czytać”, Warszawa 2001

·  Zakrzewska B., „Każdy przedszkolak dobrym uczniem w szkole”, Warszawa 2003



Opracowała: Aleksandra Klose

Tekst pochodzi z portalu
Zamieszczamy za zgodą Autorki.