[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Alex Kerr

Japonia utracona

Lost Japan

Przełożyła Maria Kwiecieńska-Decker

Od redakcji

W polskim przekładzie książki zastosowano transkrypcję międzynarodową, powszechnie przyjętą w literaturze japoni– stycznej w Polsce i na świecie. Samogłoski a, i, u, e, o wymawia się tak, jak w wyrazach polskich; samogłoski opatrzone kreską u góry (np. o) wymawia się z podwójnym iloczasem, np. shöji = sioodźi; spółgłoski k, g, s, t, d, n, p, b, h, m, r wymawia się tak, jak w wyrazach polskich; spółgłoskę w wymawia się dwuwargowo (jak angielskie w); spółgłoski y, sh,j, ch,ts, z wymawia się odpowiednio jak polskie j, ś, dź, ć, c dz.

WYBRANE NAZWY ER I OKRESÓW

HISTORYCZNYCH JAPONII

Jomon

10 000–300 przed Chr.

Yayoi

300 przed Chr–300 po Chr.

Kofun

300–710

Nara

710–794

Heian

794–1185

Kamakura

1185–1333

Muromachi

1333–1576

Momoyama

1576–1600

Edo

1600–1867

Meiji

1868–1912

Taishö

1912–1926

Showa

1926–1989

Heisei

1989–

WYBRANE DYNASTIE CHIŃSKIE

Dynastia Zhou

1100–221 przed Chr.

Dynastia Qin

221–207 przed Chr.

Dynastia Han

206 przed Chr–220 po Chr.

Okres Trzech Królestw

220–280

Dynastia Jin

265^120

Dynastie Południowe

420–589

Dynastie Północne

386–581

Dynastia Sui

589–618

Dynastia Tang

618–907

Późniejsza Dynastia Liang

907–923

Późniejsza Dynastia Tang

923–936

Późniejsza Dynastia Jin

936–946

Późniejsza Dynastia Han

947–950

Późniejsza Dynastia Zhou

951–960

Dynastia Liao

916–1125

Dynastia Song

960–1279

Zachodnia Dynastia Xia

1038–1227

Dynastia Jin

1115–1234

Dynastia (mongolska) Yuan

1271–1368

Dynastia Ming

1368–1644

Dynastia (mandżurska) Qing

1644–1911

Wstęp

W kabuki istnieje forma zmiany kostiumów na scenie, która zwie się hikinuki, co dosłownie znaczy „wyciąganie nici”. Tancerz ma na sobie dwie warstwy kimon, z których wierzchnie jest lekko przyfastrygowane długimi nićmi. W szczytowym momencie ubrany na czarno pomocnik sceniczny pociąga za nici, a wtedy aktor zrzuca z siebie zewnętrzne kimono i ukazuje się w całkowicie nowym kostiumie.

Ta książka przeszła przez liczne hikinuki. Po raz pierwszy ukazała się jako seria piętnastu artykułów, które między styczniem 1991 a grudniem 1992 roku napisałem po japońsku dla opiniotwórczego magazynu Shinchö 45. Tytuł tej serii, wzorowany na Prouście, brzmiał: Ushinawareshi bi wo motomete („W poszukiwaniu straconego piękna”). Każdy artykuł dotyczył jakiegoś aspektu mego życia w Japonii od 1964 roku, czyli od chwili, kiedy przyjechałem do tego kraju jako chłopiec; kabuki, kolekcjonerstwo sztuki, Osaka – używałem ich jako okien, przez które oglądałem obecny kryzys japońskiej kultury.

Kiedy skończyłem tę serię artykułów, pismo Shinchö zaproponowało, by wydać je w formie książki. Przejrzałem je więc, usunąłem artykuł o japońskim świecie religii, a dodałem więcej informacji na temat nauczania sztuk tradycyjnych i opisałem me doświadczenia w świecie biznesu w Tokio, w „latach bańki”, czyli w latach osiemdziesiątych. Kiedy wszystko było już gotowe, dowiedzieliśmy się, że ktoś wydał książkę pod tym samym tytułem – trzeba było wymyślić nowy. Z pomocą przyszła mi Miyoko Ogawa z wydawnictwa

Tankosha. „Opisujesz tu uczucie, jakie mamy, patrząc na człowieka idącego alejką i skręcającego w główną ulicę. On już skręcił, ale w siatkówce tkwi jeszcze jego ostatni obraz”. I tak w lipcu 1993 roku książka ukazała się pod tytułem Utsuku– shiki Nippon no zanzö („Powidok pięknej Japonii”).

Nikt się wtedy nie spodziewał, że książka wywoła tak silny oddźwięk, jaki miał miejsce. Ale przecież dotykała problemów, nad którymi trwała gorąca, publiczna debata. Poproszono mnie o prelekcje i udział w dyskusjach, w trakcie których moje poglądy uległy następnej ewolucji. Wymiana myśli między uczestnikami dyskusji i słuchaczami pozwoliła mi się przekonać, jak reagują na te problemy elity kulturalne i publiczność.

Myślałem jednocześnie, by przetłumaczyć książkę na angielski, a...