[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Alfred Thayer Mahan

Alfred Mahan  ( - ) był amerykańskim oficerem marynarki wojennej, pedagogiem oraz geostrategiem nazywanym "najważniejszym amerykańskim strategiem XIX wieku. Mahan, zwany „Clausewitzem wojny morskiej”, stworzył fundamenty, na których opierały się założenia strategiczne największych flot światowych od końca XIX wieku aż po dzień dzisiejszy. Nie odznaczył się on niczym szczególnym w czasie wojny, ale to właśnie jego teorie wpłynęły na politykę Stanów Zjednoczonych, które porzuciły politykę izolacjonizmu i strategii obronnej na rzecz polityki imperialistycznej.

Urodził się 27 września 1840 roku w West Point w stanie Nowy Jork. Jego ojciec- Denis Hart Mahan był wykładowcą w tamtejszej Akademii Wojskowej.W 1859 roku ukończył Akademię Marynarki z drugim wynikiem na roku, następnie służył w eskadrze brazylijskiej i w roku 1861 awansowano go na porucznika. W czasie Wojny Secesyjnej, jako oficer marynarki Unii, brał udział w bitwie w cieśninie Port Royal a potem w blokadzie wybrzeży Konfederacji. Jednak ani przez te pięć lat, ani przez 20 następnych nie odznaczył się niczym specjalnym, awansując po drodze do rangi kapitana. Zainteresowania Mahana skupiały się głównie na potędze morskiej jako takiej a nie na samych okrętach. Sam nie lubił nawet służyć na morzu i nie wyglądał na „wilka morskiego”.

W 1885 roku Mahan został mianowany wykładowcą historii marynarki wojennej i taktyki w Naval War College. Kolegium stało się ośrodkiem intelektualnym, w którym prowadzono poważne studia nad historycznymi i teoretycznymi aspektami działań w wojnie na morzu. Mahan prowadził badania nad przyczynami powstania wielkich potęg morskich, szczególnie zaś Imperium Brytyjskiego. Wg niego przyczynami tymi były: położenie geograficzne, liczba ludności i psychiczne właściwości narodu angielskiego, dążność do ekspansji i właściwy rząd.

W 1890 roku ukazała się jego pierwsza książka The Influence of Sea Power Upon History, 1600- 1783 , która zapewniła mu popularność także za granicą. W 1892 roku ukazała się część druga jego rozważań The Influence of Sea Power Upon French Revolution and Empire, opublikował też wiele artykułów, podkreślających potrzebę posiadania Przesmyku Panamskiego i baz na Kubie i Hawajach.

W 1892 roku Mahan na krótko znowu został wcielony do służby na morzu, jednak dzięki swoim kontaktom uzyskał możliwość kontynuowania swych prac w Kolegium, gdzie pełnił w latach 1892-93 funkcję rektora. Wkrótce odbył podróż jako dowódca USS „Chicago” podczas jego rejsu po Europie, gdzie spotkał się z licznymi dowodami uznania. W 1896 roku przeszedł w stan spoczynku, jednak w czasie wojny z Hiszpanią został ponownie powołany do służby w Ministerstwie Wojny Morskiej.

W 1899 roku brał udział w kończącej ten konflikt konferencji w Hadze. Kolejne lata poświęcił działalności naukowej, w 1902 został prezesem Amerykańskiego Stowarzyszenia Historycznego. Nadal pisał, koncentrując min. się na biografiach wybitnych admirałów takich jak Farraugut czy Nelson. Jego inne, bardziej znane prace to: The Interest of America in Sea Power, Present and Future (1897 r.), Sea Power in Its Relations to the War of 1812 (1905 r.), Naval Strategy (1911 r.).

Mahan zmarł 1 grudnia 1914 roku w Qougue, w stanie Nowy Jork, w wieku 74 lat. W chwili śmierci miał stopień kontradmirała.

TEZY

·         Przyczyny powstawania wielkich potęg morskich: położenie geograficzne, liczba ludności i psychiczne właściwości narodu angielskiego, dążność do ekspansji i właściwy rząd.

·         Przekopanie kanału w Panamie umożliwiłoby szybkie przerzucanie flot i materiałów z Pacyfiku na Atlantyk, kanał umożliwiłby też opanowanie żeglugi handlowej pomiędzy tymi akwenami.

·         Rola marynarki wojennej powinna polegać przede wszystkim na ochronie własnej żeglugi i na działaniach ofensywnych, mających na celu zniszczenie floty i / lub baz nieprzyjaciela.

·         O potędze floty danego państwa ma decydować siła jej głównego zespołu, składającego się z ciężkich okrętów (chodziło tu o okręty liniowe, po 1945 roku ich miejsce zajęły lotniskowce). Zespół ten miał zdobyć panowanie na morzu poprzez stoczenie walnej bitwy morskiej a następnie wszystkie siły miały przystąpić do blokady morskiej, powalając z czasem na kolana każdego wroga.

·         Ofensywnie działająca flota wymaga baz zaopatrzeniowych, rozsianych na całym świecie, aby mogła ona wszędzie dotrzeć i zrealizować swoje zadania. Bazy takie powinny zostać założone na terenach kolonii i posiadłości amerykańskich, co zwiększałoby ich bezpieczeństwo i niezależność od polityki innych krajów. (Mahan wskazywał też na miejsca, w których mogłyby powstać takie bazy: Hawaje, Kubę i Filipiny.)

W roku 1886 flota Stanów Zjednoczonych znajdowała się na 20 miejscu w rankingu światowym i nie przedstawiała większej wartości. W tym samym roku Kongres uchwalił budowę dwóch pierwszych pancerników „Maine” i „Texas”, nie były to jednak jednostki udane.W latach dziewięćdziesiątych US Navy wzbogaciła się o 10 okrętów liniowych i 5 krążowników pancernych a przeciwko Hiszpanii w kwietniu 1898 roku mogła już wystawić 5 okrętów liniowych, 5 krążowników pancernych, 14 krążowników pancernopokładowych i szereg mniejszych jednostek. Główny nacisk położono na okręty liniowe, które projektowano nie wg wzorców europejskich ale wypracowując własne standardy (w czasie I wojny światowej pancerniki USA charakteryzowały się min. większym kalibrem dział i charakterystycznymi masztami).W następnych latach USA nadal stawiało na rozwój okrętów liniowych i stało się trzecią, a po I Wojnie Światowej drugą marynarką na świecie. Olbrzymim zainteresowaniem cieszyły się teorie Mahana w krajach europejskich i w Japonii. Wilhelm II rozkazał np. aby w mesie oficerskiej każdego okrętu wojennego znajdowała się jego książka. W Anglii uniwersytety w Oxford i w Cambridge uhonorowały go tytułem doktora honoris causa. Mahan znalazł też kontynuatorów swego dzieła w postaci Anglików: Enno Colomba i Juliana Corbetta.